osobno
|
evo nađoh članak di se to spominje:
Hipofosfatazija (HP) (MIM 146300, 241500, 241510) nasljedna je metabolička koštana bolest obilježena nedostatnom mineralizacijom kostiju i zuba te sniženom alkalnom fosfatazom u serumu (S-ALP), kao posljedica smanjene aktivnosti tkivno nespecifične alkalne fosfataze (TNSALP) uzrokovane mutacijom u genu TNSALP. Početak, klinička slika i ishod bolesti variraju od mrtvorođenja do blagih, gotovo asimptomskih oblika koji se mogu očitovati, primjerice, prijevremenim ispadanjem zuba. U pravilu, što je početak bolesti raniji, klinička slika je teža, a prognoza lošija. Dosad je opisano sedam kliničkih oblika HP-a (tablica 1). Djeca zahvaćena perinatalnim letalnim oblikom umiru prije ili neposredno nakon rođenja. Infantilni, kao i blagi dječji i adultni tip, klinički a posebno radiološki, slični su rahitisu i osteomalaciji. Odontohipofosfatazija ima zahvaćene samo zube. Pseudohipofosfatazija se klinički, biokemijski i radiološki ne razlikuje od infantilnog HP-a, osim što je aktivnost S-ALP-a rutinskom laboratorijskom pretragom s umjetnim supstratom normalna, dok je s prirodnim supstratom smanjena. Međutim, pored infantilne opisani su bolesnici s dječjim, adultnim i zubnim oblikom pseudohipofosfatazije. Perinatalni neletalni tip ima blažu kliničku sliku i relativno dobru prognozu, unatoč ranom antenatalnom početku bolesti (1-4, 6). U domaćoj medicinskoj publicistici iznimni su tekstovi posvećeni HP-u. P l a v š i ć i V a l j a k su 1985. godine opisali dijete s letalnim oblikom HP-a (5). Otad je publiciran jedan kazuistički prikaz (6). Hipofosfatazija je rijetka bolest, a šaroliki klinički simptomi i znakovi slabo su poznati liječnicima. Zbog toga dio bolesnika ostaje neotkriven, posebno oboljeli od pseudohipofosfatazije, adultnog i letalnog tipa HP-a. U ovom radu iznijeli smo sva klinička, biokemijska i radiološka obilježja koja su bitna za prepoznavanje i dijagnozu hipofosfatazije radi smanjenja broja nedijagnosticiranih bolesnika.
INCIDENCIJA
Bolest je prisutna u cijelom svijetu s incidencijom od 1 na 100 000. Među menonitima, pripadnicima vjerske sekte u Kanadi, zbog endogamije i founder učinka, infantilni tip HP-a se javlja u 0,5-1,3 ‰ novorođenih, dok je heterozigota 4-7% (1, 7). Roditelji jedne naše bolesnice s HP-om su Janjevci nedavno doseljeni s Kosova (6). U toj šest stoljeća staroj hrvatskoj enklavi i izolatu, sad gotovo potpuno iseljenom, bilo je još djece sa sličnim simptomima kao i kod naše bolesnice, o čemu postoji usmeno svjedočenje mjesnog župnika.
BIOKEMIJA I GENETIKA
Alkalne fosfataze (ortofosfat-monoester-fosfohidrolaze, EC 3.1.3.1.) skupina su izoenzima hidrolaza koji razgrađuju organske monoestere fosforne kiseline. Prisutne su gotovo u svim biljkama i životinjama. U ljudi se alkalna fosfataza (ALP) nalazi u većini tkiva u obliku četiriju izoenzima: 1. tkivno nespecifični ili jetreno-koštano-bubrežni, 2. placentni, 3. intestinalni, 4. testikulni (placenti sličan, “germ cell”) (8). U ljudi izoenzim TNSALP-a katalizira razgradnju fosfata iz triju prirodnih supstrata: fosfoetanolamina, piridoksalfosfata i anorganskog pirofosfata. Biološka funkcija ovog ubikvitarnog i multifunkcijskog proteina, osim uloge u mineralizaicji tkiva, nije poznata. Naslućuje se da ALP sudjeljuje u hidrolizi neorganskih pirofosfata (9) te u vezivanju kalcija i kolagena (10).
Najteži oblici HP-a, perinatalni letalni i infantilni, autosomono su recesivne bolesti, a ostali oblici su autosomno recesivni i dominantni (tablica 1). Svaki izoenzim kodiran je posebnim genom. Gen koji kodira sintezu TNSALP izoenzima smješten je na kromosomu 1p36.1-34, dok su genski lokusi za preostala tri izoenzima na kromosomu 2 (11). Koštani i jetreni sekundarni izoenzimi neznatno se razlikuju zbog posttranslacijskih promjena u tkivu. Dosad je identificirano bar 188 mutacija u genu TNSALP ili ALPL (12). Najčešće su mutacije tipa missense (85%) (najčešća mutacija u bijelaca je E174k), zatim nonsense, delecije i druge (13-18). Izrazita fenotipska varijabilnost HP-a posljedica je genotipske varijabilnosti, uvjetovane velikim brojem mutacija, ali i drugim epistatskim čimbenicima koji su posebno prisutni u autosomno dominantnim oblicima. Korelacijom fenotipa i genotipa izdvojeni su mutirani aleli koji izazivaju teške i blage oblike bolesti. Prema tome, utvrđenom mutacijom mogla bi se donekle predvidjeti težina i prognoza bolesti. Budući da su većina bolesnika složeni heterozigoti, kao i zbog mogućeg učinka drugih gena koji oblikuju fenotip, ipak je teško s pouzdanošću predvidjeti kliničku sliku (13, 14, 17, 18). Mutacija gena izaziva smanjenu aktivnost ALP-a i povećanu koncentraciju triju prirodnih supstrata defektnog enzima fosfoetanolamina, piridoksalfosfata i anorganskog pirofosfata u tkivu, serumu i urinu. U umrlih je obdukcijom utvrđena smanjena aktivnost tkivno nespecifične alkalne fosfataze u kostima, jetri, bubregu, leukocitima i fibroblastima (1). U serumu oboljelih od svih tipova HP-a, osim pseudohiofosfatazije, snižen je ALP na račun osteohepatske frakcije ili izoenzima (koštanog i jetrenog sekundarnog izoenzima ili subfrakcije), dok su intestinalni i placentni izoenzimi normalni ili povišeni (8). Težina kliničke slike uglavnom ovisi o ostatnoj aktivnosti ALP-a (13), odnosno neposredno je povezana sa stupnjem nedostatka ALP-a u serumu, tkivu, kulturi fibroblasta, kao i s porastom piridoksalfosfata u plazmi i fosfoetanolamina u urinu.
KLINIČKA SLIKA I RADIOLOŠKI NALAZ
Klinički i radiološki HP je veoma raznolik. Uz razlike između sedam oblika bolesti (tablica 1) bolesnici se značajno razlikuju i unutar pojedinog kliničkog oblika i obitelji (1, 27, 30). Za četiri glavna klinička oblika - perinatalni letalni, infantilni, dječji i adultni - vrijedi pravilo: kasniji početak bolesti, blaža klinička slika i bolja prognoza. Zajednička oznaka dječjeg, perinatalnig neletalnog i infantilnog oblika HP-a je ograničeno trajanje i sklonost povlačenju znakova bolesti. Nakon početne progresije bolest se spontano smiruje i poboljšava, posebno koštane promjene. I radiološki nalaz HP-a je varijabilan, prema nekim se mišljenjima razlikuje od bolesnika do bolesnika (1, 4, 19, 21, 22). Ipak, na temelju radiološkog nalaza većinom se može posumnjati, a katkad i postaviti dijagnoza. Za sve oblike HP-a, osim odontohipofosfatazije, zajednički su sljedeći radiološki znakovi: 1. smanjena mineralizacija kostiju različitog stupnja; 2. sve kosti su zahvaćene, ali najizrazitije kosti ruku i nogu, posebno metafize i fize (hrskavična ploča rasta); 3. kao i u drugih generaliziranih koštanih promjena, najranije i najjače promjene vide se na kostima ili dijelovima kosti s najbržim rastom; 4. prisutnost (nije stalan znak) patognomoničnih promjena: dijafizne (Bowdlerove) (slike 1B, C i E) i zglobne ostruge kod perinatalnih oblika i metafizni centralni defekti kod infantilnog i dječjeg tipa HP-a (slike 2C i D).
Svi oblici HP-a, od letalnog do zubnog, imaju iste biokemjske poremećaje na kojima se temelji biokemijska laboratorijska dijagnoza: snižena aktivnost ALP-a u serumu (osim pseudohipofosfatazije), a povećana koncentracija fosfoetanolamina, piridoksalfosfata i anorganskog pirofosfata u krvi i mokraći. Kod perinatalnih i infantilnih tipova HP-a kalcij može biti povišen u krvi i urinu, a kod dječjeg tipa samo u mokraći.
PERINATALNI LETALNI TIP (Hypophosphatasia perinatalis letalis)
Ovaj oblik bolesti je uvijek letalan (1, 4, 19, 20, 25). Djeca su mrtvorođena ili umiru nekoliko sati ili dana nakon rođenja, a rijetko, uz intenzivnu skrb, u ranoj dojenačkoj dobi. U trudnoći se katkad javlja hidramnion, a ultrazvukom se otkriva zastoj u rastu ploda, uz kratke, savijene ekstremitete i slabije mineralizirane kosti. Tad se obično posumnja na osteogenesis imperfektu ili ahondroplaziju. Djeca su niske porođajne duljine, savijenih i kratkih udova s kožnim jamicama poput ožiljkastog usjeka na koži potkoljenica i podlaktica iznad vrška angulacija. Kosti svoda lubanje su mekane, prsni koš uzak i zvonolik. Sklere mogu iznimno biti plave. U živorođenih su prisutne nejasne temperature, hipotonija, iritabilnost, konvulzije, atake apneja, cijanoza, krvarenje u mozak, anemija, hipoplazija pluća, hiperkalcemija i nefrokalcinoza. Djeca umiru zbog zatajenja disanja. Radiološki nalaz na tablici 2. Ostale promjene: kosti svoda lubanje mineralizirane samo u središnjem dijelu, te zbog nakalcificiranih rubova suture doimaju se vrlo proširene, iako su funkcionalno zatvorene (1). Duge cjevaste kosti ekstremiteta katkad su samo hipoplastične, bez fraktura i skoliostoza, a metafize samo pojačanom transparencijom. Dijafize dugih cjevastih kostiju nejednoliko su kalcificirane, a epifize usporene osifikacije i smanjenog volumena. Kosti zdjelice, posebno pubične, slabije su mineralizirane. Tijela kralježaka često su nekalcificirana, a katkad pak pojačanog denziteta, a oblikom veoma varijabilni: pravokutni, okruglasti, leptirasti ili splošteni poput niti. Klavikula i mandibula najmanje su zahvaćene. Dijafizne ostruge (Bowdlerov znak) su osteohondralne poput tvorbe trna ili bodlje, simetrično lokalizirane u srednjem dijelu fibule, radiusa, ali ne s tibije i najčešće smještene ispod dubokih kožnih jamica na potkoljenici i podlaktici. Drugi tip ostruga su one zglobne koje su također osteohondralne izrasline pokrivene kožom i protežu se od medijalne lateralne strane koljena i lakta. Nalaz patognomoničnih dijafiznih ostruga ujedno je i dijagnoza hipofosfatazije (1, 2, 5, 21-23). Smatra se da se ostruge mogu otkriti samo rengenski, dok drugi tvrde i prenatalno ultrazvukom (23, 28). Dijafizne ostruge najčešće su smještene ispod kožnih jamica, a gdjekad se prikazuju kao izbočenja pokrivena kožom, no vrlo rijetko strše kroz kožu (1, 2, 21). U djece s ovim tipom HP-a najčešći je sljedeći nalaz: slabije mineralizirane kosti svoda lubanje, prividno razmaknute suture, široka fontanela, hipoplastične, kratke i tanke kosti udova, s frakturama i iskrivljenjem ili bez njih.
_____________________________
Biti manjina nekad nije najpametnije, al'' je to mnogo bolje nego biti većina, ako je većina ovakva kakva je. Ne dajte se primitivcima. Ova bajka će se završiti. Pretvorićemo se u bundeve, u miševe, u konje...
A miševi smo već i ovako.
|
Ringeraja.hr koristi "kolačiće" za pružanje boljeg korisničkog iskustva, praćenje posjećenosti i prikaz oglasa. Postavke prihvata kolačića podesite u vašem internet pregledniku.
Saznajte više.
Odštampaj
i tek jucer se natjerala kod doktora jer je pocelo jakooo boliti,dr.me slala na RTG I nave sam isla po nalaz i na njemu pise sKOLIOSTOZA TIBIJE
jedan sam vadila iz ruke za analizu i rekli su da su to dobroćudne tvorbe i da ako hocu mogu da ih vadim,a i ne moram....
